Nietrzymanie moczu nie powinno zakłócać radości życia

Milena Bękarska rozmawia z lekarzem rodzinnym dr Honoratą Błaszczyk, Prezes Łódzkiego Oddziału Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce.

Milena Bękarska: Pracuje Pani w przychodni POZ jako lekarz rodzinny. Jaki odsetek Pani pacjentów stanowią seniorzy?

Honorata Błaszczyk: To zależy co rozumie Pani pod pojęciem "senior". Światowa Organizacja Zdrowia za początek starości uważa wiek 60 lat. Liczba pacjentów w tym wieku w populacji, którą się medycznie zajmuję stanowi ok. 23%. To duży odsetek.

Jeżeli za wiek senioralny przyjmiemy, zgodnie z programem "Senior+" wiek 75 lat i więcej - liczba pacjentów w tym wieku w populacji moich podopiecznych to ok. 18%.

Milena Bękarska: Czy osoby, które przychodzą  do lekarza tzw. pierwszego kontaktu chętnie mówią o swoich dolegliwościach intymnych, np. o nietrzymaniu moczu, czy proszą o skierowanie do urologa lub ginekologa bez rozmowy o problemie?

Honorata Błaszczyk: W zdecydowanej większości pacjenci niechętnie inicjują rozmowę na ten temat. Zwykle inicjatywa wychodzi od lekarza i jest wynikiem obserwacji chorego, jego schorzeń, stosowanych leków, problemów ze skórą. Zdarza się, że pacjent prosi o skierowanie do specjalisty, ale wtedy jest proszony o podanie powodu skłaniającego go do tej decyzji. I tak, chcąc nie chcąc, musi określić nurtujący go problem. Wtedy rozpoczynam ścieżkę diagnostyczno-leczniczą.

Milena Bękarska: Czy lekarz POZ może pomóc pacjentowi z nietrzymaniem moczu?

Honorata Błaszczyk: Oczywiście, że tak. Podstawowa opieka zdrowotna jest miejscem w systemie opieki zdrowotnej, które może pacjentowi z nietrzymaniem moczu wiele zaoferować. Od rozpoznania choroby, poprzez identyfikację czynników ryzyka - modyfikowalnych i niemodyfikowalnych, diagnostykę (w zakresie możliwości podstawowej opieki zdrowotnej) do leczenia niefarmakologicznego i farmakologicznego. Bardzo istotnym zadaniem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i jego zespołu jest edukacja pacjenta i członków jego rodziny lub opiekunów w zakresie odpowiednich nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, pielęgnacji skóry, używania środków chłonnych.
Jednak szansa na pełen sukces w postępowaniu z nietrzymaniem moczu jest wtedy, gdy współpracuje zespół profesjonalistów (lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarka, położna, ginekolog, urolog, fizjoterapeuta). 

Milena Bękarska: Czy zdarza się Pani w codziennej praktyce pytać pacjentów o NTM, nawet jeśli sami nie zgłaszają takiej dolegliwości?

Honorata Błaszczyk: Oczywiście, że tak. Wtedy, gdy podejrzewam taki problem nie mogę pozwolić sobie na niezadanie pytania. Dla lekarza, czy każdego innego profesjonalisty medycznego, nie mogą istnieć pytania niewygodne czy krępujące. Pytanie o nietrzymanie moczu musi stanowić element badania podmiotowego pacjenta jak wiele innych np. palenie tytoniu, picie alkoholu, stosowanie używek. 

Milena Bękarska: Wielokrotnie będąc pacjentką w przychodni słyszałam na korytarzu rozmowy o chorobach, szczególnie panie chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami. Nigdy jednak nie słyszałam, aby panie rozmawiały o NTM, który dotyka przecież 2 mln osób w Polsce.  Dlaczego wg Pani pacjenci potrafią rozmawiać o innych schorzeniach bez skrępowania, a nietrzymanie moczu nadal jest tematem tabu?

Honorata Błaszczyk: Poczekalnia jest miejscem publicznym i zrozumiałe jest, że pacjenci nie będą rozmawiać o problemie intymnym w takiej przestrzeni. "W towarzystwie" o pewnych rzeczach jednak nie powinno się rozmawiać, chociażby dlatego, żeby nie wprawiać w zakłopotanie rozmówcy. I w tym kontekście nie mówiłabym o "temacie tabu". 

Natomiast poinformowanie o problemie nietrzymania moczu  lekarza, pielęgniarki czy położnej nie powinno być dla pacjenta wstydliwe czy wiązać się z dużym dyskomfortem psychicznym. Niechęć do rozmowy z lekarzem wynika właśnie, przede wszystkim ze wstydu i braku wiedzy na temat możliwości leczenia. 

Milena Bękarska: Często można się spotkać, z opinią że NTM to dolegliwość związana z wiekiem. Pacjenci nie mówią o tym, bo wychodzą z założenia, że mają to „wszyscy w ich wieku”. Co Pani o tym sądzi?

Honorata Błaszczyk: Rzeczywiście jest to jeden z powodów. Wiek jest czynnikiem ryzyka nietrzymania moczu, ale nietrzymanie moczu nie powinno zakłócać radości życia seniora.

Milena Bękarska: Czy uważa Pani, że powstanie placówki dedykowanej specjalnie pacjentom z nietrzymaniem moczu uświadomi społeczeństwu skalę problemu?

Honorata Błaszczyk: Aby społeczeństwo uświadomiło sobie skalę problemu potrzebna jest informacja i edukacja. Jest to zadanie dla dużej grupy profesjonalistów medycznych. Placówki dedykowane nietrzymaniu moczu z pewnością przyniosą korzyść pacjentom z już rozpoznanym schorzeniem. Aby dotrzeć do wielu potrzebnych jest wielu.

Milena Bękarska: W Centrum Kontynencji stawiamy na współpracę interdyscyplinarną, będziemy współpracować z lekarzami ginekologami i urologami, fizjoterapeutami, ale także z lekarzami rodzinnymi. Już wiemy, że pierwsze Centrum powstanie w Warszawie. A drugie – może w Łodzi?

Honorata Błaszczyk: To byłoby bardzo dobre rozwiązanie. 

Milena Bękarska: Bardzo dziękuję za rozmowę.